ارزیابی ساختار و تنوع ژنتیک درون و بین جمعیتی یونجه های زراعی (medicago sativa l.) ایران با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره

بررسی ساختار و میزان تنوع ژنتیک در ذخایر توارثی گیاهی، یکی از قدم های اولیه در اکثر برنامه های اصلاحی می باشد. در این تحقیق تنوع و ساختار ژنتیک 6 جمعیت یونجه زراعی (medicago sativa l.) از مناطق یزد، کرمان، اصفهان، خراسان، لرستان و همدان با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره مورد ارزیابی قرار گرفت. دی ان آی ژنومی استخراج شده از نمونه های گیاهی با آغازگرهای مربوط به 8 جایگاه ریزماهواره تکثیر و محصولات حاصل با استفاده از ژل پلی آکریل آمید واسرشته ساز الکتروفورز شدند. مجموعاً 66 باند یا آلل چندشکل در جمعیت های مورد مطالعه مشاهده شد که میانگین تعداد آلل در هر گیاه و جایگاه برابر 26/2 بود. میانگین تنوع ژنتیک درون جمعیتی از 82/0 در جمعیت کرمان تا 93/0 در جمعیت قره یونجه ( با منشاء همدان) متغیر بود و دو جمعیت خراسان و لرستان میانگین تنوع ژنتیک درون جمعیتی یکسانی (92/0) داشتند. سهم و درصد تنوع ژنتیک بین گیاهان درون جمعیت ها و بین جمعیت ها با استفاده از تجزیه واریانس مولکولی ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین جمعیت ها و گیاهان داخل هر جمعیت وجود دارد. تمایز ژنتیک جمعیت ها با استفاده از شاخص تثبیت (fst) بعنوان معیاری از فاصله ژنتیک بررسی گردید و بر اساس فاصله دوبه دوی جمعیت ها، تفاوت معنی داری بین جمعیت قره یونجه همدان با دیگر جمعیت ها مشاهده شد. روابط ژنتیک بین جمعیت ها با استفاده از تجزیه خوشه ای (روش upgma) بر اساس ماتریس ضریب هم نسبی مورد بررسی قرار گرفت و دندروگرام حاصله تصویر واضحی از روابط بین جمعیت ها را نشان داد. در کل نتایج حاصله نشان داد که میزان تنوع درون جمعیت ها به مراتب بیشتر از تنوع بین جمعیت ها می باشد، بطوریکه گیاهان داخل جمعیت ها از هتروزیگوسی بالایی برخوردار بوده و جمعیت های مختلف ناهمگن یا هتروژن بودند. بنابراین می توان اظهار کرد که جمعیت های زراعی یونجه ایران یک منبع ژنتیک غنی برای مطالعات اصلاح نباتی می باشند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که نشانگرهای ریزماهواره ابزار بسیار قدرتمندی برای برآورد میزان تنوع ژنتیک درون و بین جمعیت ها و ارزیابی روابط خویشاوندی آنها، و همچنین تمایز ژنتیک و شناسایی جمعیت ها می باشند که می توانند برای مدیریت ذخایر توارثی از طریق شناسایی نمونه های تکراری، ارزیابی خلوص بذور و نمونه های هم نام مورد استفاده قرار گیرند.